Toelichtingen per spreker
Christophe Danschutter – Sectorfederatie Arbeidsmarktintegratie
Samenlevingsjobs zijn bedoeld voor kwaliteitsvol werkplekleren: maatschappelijke taken combineren met intensieve coaching, tussentijdse evaluaties en flexibele instroom.
Instroom gebeurt op basis van competentiekloof en begeleidingsnood, niet automatisch na één jaar werkloosheid. Zo wordt voorkomen dat mensen instappen enkel vanwege uitkeringstijd.
Transparantie over statuut: geen arbeidsovereenkomst, maar verzekering en kostenvergoeding; begeleiding wettelijk geborgd.
Taakcatalogus en verdringingstoets: taken zijn gericht op competentieopbouw, niet bezigheidstherapie.
Waarschuwing: trajecten mogen geen wachtkamer voor sociale economie worden; snelle doorstroom naar duurzame tewerkstelling is essentieel.
Peter Cousaert – VVSG
Plaatst samenlevingsjobs in de historische context van PWA en wijkwerken, inclusief evaluatie van gemeenschapsdienst. Sterktes: lokale verankering, maatschappelijk relevante taken, activerend dagritme, motiverende vergoeding.
Zwaktes: beperkte werkvloerbegeleiding, korte trajectduur, smalle toeleidingskanalen (VDAB/OCMW).
Aanbevelingen: snelle overgang in federale context (beperking werkloosheidsuitkeringen), versterkte begeleiding op werkvloer, tijdelijk traject van 12–24 maanden, coördinatie via bestaande wijkwerkorganisatoren, formele betrokkenheid VDAB/OCMW/partners, uitdoofscenario voor ex-PWA/wijkwerkers met onbeperkt recht.
Wouter Van Hecke – Perspectief
Trajecten verlopen niet lineair: eerst stabilisatie (administratie, huisvesting, zorg), daarna ritme, dan groei.
Drie ankers: autonomie (keuzeopdrachten/tempo), verbondenheid (betekenisvolle werkplek), competentie (kleine taken voor zelfvertrouwen).
Voorwaarden: flexibele uren en opdrachten, werkvloerbegeleiding, parallelle opvolging VDAB/OCMW/organisator, drempelverlaging (mobiliteit, opvang), realistische matching.
Casussen illustreren nood aan maatwerk: Patrick (62, ex-PWA) beperkt aantal uren wegens fysieke beperkingen; Sarah (37, alleenstaande moeder) taal- en mobiliteitsdrempels, betekenisvolle taken op school versterken zelfvertrouwen.
SERV – Sandra Hellings & Stijn Gryp
Pleiten voor vereenvoudiging van werkplekleren: te veel instrumenten historisch gegroeid, overzicht kwijtgeraakt.
Samenlevingsjobs werken als ze doelgericht en goed vormgegeven zijn, met juridische verankering van begeleiding en warme overdracht VDAB–OCMW–RIZIV.
Kernvoorwaarden: duidelijke doelgroep, substantiële begeleiding, tijdelijke trajecten (12–24 maanden), maatschappelijke taken (geen particulieren), vermijden overlap/verdringing, flexibiliteit (opleiding, progressieve urenopbouw).
Vragen per fractie
N-VA – Mevrouw Tombeur
Focust op reikwijdte, timing en rolverdeling: mogen taken ook in reguliere ondernemingen? Start het programma direct of pas na screening? Is 2 jaar te lang en zijn kwartaal-evaluaties nodig? Hoe vermijden we dat samenlevingsjobs een “wachtkamer” worden? Kan re-integratie na ziekte gecombineerd worden met een samenlevingsjobs?
Vlaams Belang – De heer Lamont
Benadrukt risico op schijnjobs en concurrentie met dienstencheques. Vraagt naar het realistisch aantal beschikbare plaatsen, opleidingspartners en financiering. Hoe kan administratieve druk verminderen en het wachtkamereffect vermeden worden? Welke rol hebben VDAB en OCMW als gatekeepers? Vraagt naar data, best practices en buitenlandse voorbeelden.
Vooruit – Mevrouw Maghroud
Vraagt of een nieuw instrument nodig is of dat het versnippering veroorzaakt. Legt risico’s bloot bij inzet in zorgsectoren met hoge werkdruk en vraagt naar vergoedingen bij verlies van uitkering. Pleit voor onbeperkt wijkwerken voor 62+ en verduidelijking van begeleiding. Waarschuwt voor verdringing bij lokale besturen.
Groen – Mevrouw Platteau
Kritisch over federale snelheid en ontbrekende doelgroepen (AMA, 55+). Zet het recht op arbeid centraal en vraagt transparantie over het statuut en sociale rechten. Pleit voor directe doorstroom naar sociale economie en duidelijke criteria om verdringing te voorkomen. Wil helderheid over het ultiem jobaanbod.
PvdA – De heer Colebunders
Vraagt naar het probleem dat samenlevingsjobs oplossen en bewijs van falende activering. Beklemtoont capaciteitsproblemen bij VDAB en OCMW, pleit voor 1-op-1 maatwerk, en vraagt wie beslist over toeleiding. Waarschuwt voor kwaliteitslabels zonder middelen en de impact van personeelskrapte.
CD&V – De heer Bothuyne
Schept historiek van wijkwerken en gemeenschapsdienst, benadrukt nood aan lokale vrijheid. Vraagt naar duur en continuïteit, vereenvoudiging via integratie van AMA, toegang voor RIZIV-cliënten, financiering en rol van opleidingspartners. Bevestigt VDAB als gatekeeper.
Groen – Mevrouw Platteau (slotvraag)
Vraagt naar formele betrokkenheid van VVSG/OCMW en sociale partners in de nieuwe VDAB-beheersovereenkomst en naar een kader versus duurmaximum voor zinvolle taken bij specifieke doelgroepen.
Antwoorden van de sprekers
Christophe Danschutter – Sterpunt
Benadrukt dat financiering cruciaal is. Pleit voor instroom op basis van competentiekloof en begeleidingsnood, met VDAB als regisseur/gatekeeper. Samenlevingsjobs zijn geen bezigheidsjobs, geen plaatsing bij particulieren. Snelle doorstroom naar sociale economie en perspectief op aanwerving bij succes. Begeleiding via gespecialiseerde jobcoaching blijft nodig; stopzetting in 2027 zou tegen de noden ingaan.
Peter Cousaert – VVSG
Stelt gatekeepingmonopolie ter discussie: OCMW’s hebben activeringsopdracht en meerdere toeleiders zijn nodig. Wachtkamers voorkomen door drempels weg te nemen. Pleit voor formele betrokkenheid van VVSG/OCMW in beheersovereenkomst. Organisatie: wijkwerkorganisatoren begeleiden werkvloer, OCMW’s coördineren trajecten. Vergoeding en timing moeten snel geregeld worden; politiek gevoelig bij onbeperkt recht voor ±1600 deelnemers.
Wouter Van Hecke – Perspectief
Samenlevingsjobs als brug naar regulier werk en sociale economie, in combinatie met opleiding; geen wachtkamer. Versoepeling van regeldrempels nodig. RIZIV-combinatie mogelijk met veilige testing via arbeidsgeneesheer. Duur van 24 maanden soms te kort; ritme en structuur behouden waar doorstroom niet realistisch is. Begeleiding gedeeld door VDAB en OCMW; werkcontext realistisch en consistent.
SERV – Stijn Gryp & Sandra Hellings
Geen inzet bij particulieren; focus op lokale besturen, VZW’s en scholen. VDAB als neutrale hoofdtoeleider, snelle start mits screening. Geen wachtkamer voor sociale economie: versnel indicering en zorg voor warme overdracht VDAB–OCMW–RIZIV. Begeleiding juridisch verankeren, evaluaties normaliseren, budget voorzien. Duur bij voorkeur korter dan 24 maanden, gevolgd door andere instrumenten. Pleit voor integrale vereenvoudiging en logische inbedding.
Extra replieken en slot
Consensus over laagdrempelige, modulaire instroom voor RIZIV-cliënten met progressieve urenopbouw. Beheersovereenkomst tussen VDAB, VVSG/OCMW en sociale partners moet geformaliseerd worden. Capaciteit: >21.000 actieve wijkwerkopdrachten en ~3.000 wachtenden in sociale economie – opschaling en versnelde doorstroom noodzakelijk.
Synthese en aanbevelingen
Rode lijnen:
Doelgroep op basis van nood/competentiekloof, niet werkloosheidsduur.
Begeleiding structureel en juridisch verankeren (werkvloer + traject); benut expertise sociale economie en jobcoaching.
Instrumentarium vereenvoudigen en logisch inbedden; borg warme overdracht en datadeling.
Organisatie via wijkwerkorganisatoren; VDAB als hoofdtoeleider in partnerschap met OCMW’s.
Kwaliteit borgen: taakcatalogus + verdringingstoets; geen particulieren; 3-maandelijkse opvolging.
Financiering: structurele middelen voor coördinatie, begeleiding en vergoeding; versnel indicering SE en vergroot capaciteit.
Flexibiliteit: progressieve urenopbouw; combinatie met opleiding/gezondheid; maatwerk in duur (12–24 maanden) en tempo.
Concretiserende aanbevelingen:
Juridisch kader voor werkvloerbegeleiding (rollen, verantwoordelijkheden, normen, financiering).
Uniforme taakcatalogus met audits en expliciete verdringingstoets.
3-maandelijkse evaluaties als planmatige opvolging; koppeling aan beslispunten.
Vier-ogenprincipe afschaffen bij ervaren toeleiders; verkorte doorlooptijd naar maatwerk.
Afspraken voor RIZIV-combinaties (progressieve tewerkstelling, privacy, rol arbeidsgeneesheer).
Formaliseer VDAB–VVSG/OCMW–SERV samenwerking in beheersovereenkomst; KPI’s op doorstroom, begeleiding, wachttijd.