Standpunten
cd&v – Robrecht Bothuyne
Robrecht Bothuyne plaatste het debat in de context van een structureel krappe arbeidsmarkt. Vlaanderen telt meer dan 100.000 openstaande vacatures en 251 erkende knelpuntberoepen, terwijl de vergrijzing de arbeidsreserve verder onder druk zet. Volgens Bothuyne is VDAB “de regisseur van de arbeidsmarkt” en moet de organisatie sterker gestuurd worden via duidelijke doelstellingen in de beheersovereenkomst.
Hij pleitte voor een actievere VDAB op het terrein, met meer medewerkers die rechtstreeks in contact staan met werkzoekenden en werkgevers. De focus moet liggen op kwetsbare groepen zoals langdurig zieken, mensen met een taalachterstand en leefloongerechtigden, in nauwe samenwerking met OCMW’s.
Groen – Eva Platteau
Eva Platteau uitte scherpe kritiek op de aangekondigde besparingen bij VDAB: 20 miljoen euro onmiddellijk, oplopend tot 80 miljoen euro. Ze noemde het problematisch dat het parlement een begroting goedkeurt zonder inzage in de nieuwe beheersovereenkomst van VDAB.
Daarnaast stelde ze vragen bij het uitblijven van de afschaffing van het vierogenprincipe bij indicering en wees ze op de bijkomende druk op OCMW’s door jongeren die hun inschakelingsuitkering verliezen, zonder dat daar voldoende compensatie tegenover staat.
Minister van Werk en Sociale Economie – Hilde Crevits
Minister Crevits benadrukte dat de beperking van de werkloosheid in de tijd een federale bevoegdheid is, net als de financiering van de impact op OCMW’s. Vlaanderen zet volgens haar sterk in op sociale economie en geeft lokale besturen een regierol.
Ze bevestigde de ambitie om het vierogenprincipe af te schaffen, maar waarschuwde dat dit een fundamentele omschakeling bij VDAB vraagt, inclusief voldoende controle achteraf. Niet iedereen die zijn werkloosheidsuitkering verliest, kan volgens haar terecht in de sociale economie.
Minister van Werk – Zuhal Demir
Zuhal Demir lichtte de besparingen bij VDAB toe. Een deel komt uit de hervorming van de individuele beroepsopleiding (IBO), waarbij meer kosten bij werkgevers terechtkomen. Daarnaast werd bespaard op consultancy, werkingskosten en managementstructuren. Volgens Demir gaat het om gerichte besparingen, zonder afbouw van kerntaken.
Het zogenaamde “ultieme jobaanbod” is volgens haar niet wettelijk vastgelegd, maar krijgt invulling via opleidingen, IBO’s en jobbeurzen. Ze benadrukte dat VDAB inzet op aanklampende begeleiding en coaching.
Open Vld – Tom Ongena
Tom Ongena steunde de beperking van de werkloosheid in de tijd, maar waarschuwde dat mensen niet van de ene uitkering in de andere mogen belanden. Hij pleitte voor een grondige hervorming van VDAB en een grotere rol voor lokale besturen, zeker nu VDAB een deel van zijn cliënteel verliest.
Tegelijk nuanceerde hij het “ultieme jobaanbod”: in de praktijk gaat het vaak om trajecten en opleidingen, niet om concrete jobs. VDAB mag zijn verantwoordelijkheid daarbij niet doorschuiven.
PVDA – Gaby Colebunders
Gaby Colebunders bracht schrijnende voorbeelden van oudere arbeiders met fysieke beperkingen die door de eindigheid van de werkloosheid uit de boot dreigen te vallen. Hij noemde het onmenselijk dat mensen na jaren arbeid richting OCMW’s en samenlevingsjobs worden geduwd en waarschuwde voor stigmatisering van langdurig werklozen.
N-VA – Ine Tombeur
Ine Tombeur verdedigde de eindigheid van de werkloosheidsuitkering als een instrument om mensen opnieuw te activeren. Volgens haar is een werkloosheidsuitkering bedoeld als tijdelijke ondersteuning “tussen twee jobs”. Ze benadrukte dat mensen niet worden losgelaten, maar begeleid blijven via VDAB en partners.
VDAB als voorwaarde binnen sociale rechten en plichten
1. VDAB-inschrijving gekoppeld aan sociale huisvesting
In het debat werd herhaald dat een VDAB-inschrijving deel uitmaakt van het pakket rechten en plichten voor kandidaat sociale huurders. Dit omvat niet alleen inschrijving, maar ook werkbinding, taalvereisten en doorstroom. N-VA benadrukte dat sociale huisvesting gekoppeld moet blijven aan activering.
2. VDAB-voorwaarden in breder sociaal beleid
Daarnaast kwam VDAB ook aan bod in een ruimer debat over sociale rechten en plichten. VDAB-inschrijving werd expliciet genoemd naast werkverplichtingen, taalvereisten en controle op buitenlandse eigendom. Daarmee wordt VDAB steeds nadrukkelijker gepositioneerd als hefboom binnen het sociale beleid, niet alleen binnen arbeidsmarktbeleid.